Nova vrsta ptice za Hrvatsku – AFRIČKI SVETI IBIS
Na području grada Samobora, u Celinama Samoborskim, početkom februara 2019. godine prvi put je u Hrvatskoj zabeležen afrički sveti ibis (Threskiornis aethiopicus). Lako je prepoznatljiv zbog svoje veličine, tamne glave, crnih nogu i debelom i prema dole savijenom kljunu. Prirodno je rasprostranjen u tropskim i suptropskim područjima Afrike i u Iraku. Ranije je živeo i u Egiptu gde su ga smatrali svetom pticom. To je društvena ptica koja rado formira kolonije i može živeti u zajednicama koje broje i više od 200 ptica. U zemljama gde je prirodno rasprostranjen, uglavnom se hrani insektima, rakovima, školjkama, ribama, žabama i malim sisarima. Nije izbirljiv oko hrane zbog čega se lako prilagođava na nova staništa.
U Evropi do 20. veka nije bio prirodno rasprostranjen, a u novije doba počeo je uspostavljati kolonije. Ptice koje su držane u zatočeništvu pobegle su u divljinu gde su se počele samostalno razmnožavati. Prema dostupnim podacima, danas se pojavljuje u Belgiji, Francuskoj, Grčkoj, Italiji, Letoniji, Litvaniji, Portugaliji i Španiji. Može predstavljati pretnju za autohtone ptice jer se hrani jajima drugih ptica (npr. jajima čaplji i čigri), istiskuje druge vrste kompeticijom, a čak se može hraniti i manjim vodenim pticama. Zbog toga je ova vrsta dodata na spisak invazivnih vrsta koje izazivaju zabrinutost u Evropskoj uniji.
Bara Tišina ugrožena invazivnim vrstama
Neophodno je što pre preduzeti korake ka rešavanju problema prisutnosti invazivnih vrsta biljaka na području bare Tišina, koja je jedna od poslednjih močvara ovog tipa u kontinentalnom regionu Bosne i Hercegovine, pa je kao takva još 1985. godine proglašena prirodnom retkošću – zaključak je terenskih poseta ovom području koje je organizovao Centar za životnu sredinu.
„Terenske posete organizovane su u sklopu projekta „Očuvanje staništa sliva reke Save kroz međunarodno upravljanje invazivnim stanim vrstama – Sava TIES” radi utvrđivanja prisutnosti invazivnih vrsta biljaka, jednom od gorućih pretnji ekosistemima današnjice. Jednoj od poseta su se pridružili i eksperti iz Srbije i Mađarske sa kojima je zaključeno da je prisustvo spornih vrsta evidentno pa je stoga neophodno preduzeti korake ka rešavanju ovog problema”, istakla ja Iva Miljević iz Centra za životnu sredinu.
Zbog prisutnosti brojnih stanišnih tipova i vrsta koje su ugrožene na evropskom nivou i zaštićene međunarodnim konvencijama, područje bare Tišina koja se nalazi neposredno uz reku Savu, predloženo je kao potencijalno Natura 2000 područje. Iako se površina predloženog područja nalazi na teritoriji oba entiteta, trenutno je zvanično inicirana procedura za zaštitu samo dela koji se nalazi u Republici Srpskoj. U proteklih nekoliko godina intenzivno se radilo i na izradi Studije za proglašenje zaštićenog područja u kategoriji zaštićenog staništa.
Invazivne vrste postaju sve veći ekološki, ali i ekonomski problem u svetu. One negativno utiču na biodiverzitet, zdravlje ljudi i/ili pričinjavaju ekonomsku štetu. Svojim prisustvom remete prirodnu ravnotežu postojećih prirodnih ekosistema zbog čega se autohtone, domaće vrste neretko nalaze u opasnosti od izumiranja.
„U BiH se problemu invazivnih vrsta pridaje mala ili gotovo nikakva pažnja pa je i uticaj koji ove vrste imaju na autohtone vrste i ekosisteme slabo poznat. Uz izrazito nizak nivo javne svesti o ovom problemu, u BiH još ne postoji strategija borbe protiv njih”, objašnjava Iva Miljević. Iz tog razloga, Centar za životnu sredinu u narednom periodu će raditi na istraživanju i kartiranju biljnih zajednica koje nastanjuju područje bare Tišina.
„Кroz ovo istraživanje želimo dobiti detaljne informacije o vegetaciji ovog područja kao i prisustvu invazivnih stranih vrsta i njihovom rasprostranjenju na ovom području. U nastavku projekta ćemo se baviti i njihovim iskorenjavanjem, kao i davanjem preporuka za dalje upravljanje. Ovim aktivnostima, kao i adekvatnim monitoringom, biće omogućen uvid u ovu problematiku na terenu i uspostavljene prakse koje će u budućnosti osigurati opstanak vrednih ekosistema, a negativni uticaj invazivnih stranih vrsta svesti na minimum”, navode iz Centra za životnu sredinu.
O prirodnim bogatstavima Save, njenog priobalja i plavnih područja govori i činjenica o postojanju velikog broja zaštićenih područja uz tok reke. Čak 64% toka zaštićeno je različitim kategorijama zaštite što reku Savu svrstava u centre evropskog biodiverziteta.
