Dana zaštite Dinarida – 7. oktobar
Dan zaštite Dinarida – 7. oktobar, ustanovljen je 29. maja 2019. godini na Generalnoj Skuštini Parkova Dinarida – mreže zaštićenih područja Dinarida u Parku prirode Blidinje (Bosna i Hercegovina).
Svake godine 7. oktobra, obeležavanjem Dana zaštite Dinarida, ukazivaće se na važnost prirodnog i kulturnog nasleđa zemalja Dinarskog luka, kao i isprepletanost prirodnog bogatstva i kulturno – istorijskih vrednosti ovog po mnogo čemu posebnog prostora u Evropi.
Dinaridi (Dinarski luk) predstavljaju jedan od najvećih planinskih lanaca u Evropi, koji povezuje osam država jugoistočne Evrope: Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Hrvatsku, Kosovo, Makedoniju, Sloveniju i Srbiju.
Naziv Dinaridi potiče od imena planine Dinare, koja se nalazi na granici Hrvatske i Bosne i Hercegovine, a koja se prostire u središnjem delu planinskog venca.
Dinaridi se pružaju u pravcu severozapad-jugoistok, dužinom od oko 650km uz obalu Jadranskog mora. Najviši planinski masiv Dinarida su Prokletije, sa vrhom Maja Jezerce (2694m).
Prema postanku i građi, gotovo sva jadranska ostrva takođe pripadaju Dinarskom luku i predstavljaju nekadašnja dinarska uzvišenja pre podizanja nivoa mora, odnosno potopljeni deo zapadnih Dinarida.
Prema građi, planine Dinarskog luka su krečnjačkog tipa, sa puno ostataka glacijacija na najvišim vrhovima. Samim tim erodiraju delovanjem vode, te se upravo zbog toga odlikuju brojnim klisurama, kanjonima i podzemnim pećinama. Područje je veoma bogato vodama, a rečni tokovi odlaze u dva sliva, Jadranski i Crnogorski.
Ovakav jedinstveni reljef, u kombinaciji sa klimatskim uticajima, vremenom je doveo do formiranja raznovrsnih tipova vegetacije. Odlikuju se velikom biološkom raznovrsnošću, sa brojnim endemskim i reliktnim vrstama. Područje Mediterana, koje se jednim delom naslanja na dinarski masiv, od posebnog je značaja, kao “vruća tačka” biodiverziteta na globalnom nivou. S druge strane, Balkansko poluostrvo i Dinarski masiv prepoznati su kao jedan od značajnih centara biodiverziteta na evropskom nivou.
Prostor Dinarida, kao takav, od davnina je prepoznat od strane ljudi kao pogodno mjesto za život. Postoji mnogo ostataka ranijih civilizacija, o čemu svedoče brojna arheološka nalazišta. Od bronzanog doba, preko antičke Grčke, Rimskog carstva, Vizantije, Mletačke Republike, do Osmanlijskog carstva i Austrougarske, kroz vekove su se na području Dinarida smenjivali narodi i kulture, gradeći bogatu istoriju i tradiciju ovog prostora. Bogato kulturno-istorijsko nasleđe i danas predstavlja jedno od glavnih obeležja ovog prostora.
Ove godine, u kojoj je ustanovljen Dan zaštite Dinarida – 7. oktobar, u Specijalnom rezervatu prirode Zasavica, odlučili smo se da ga obeležimo organizovanjem prikladnog predavanja o mreži Parkova Dinarida. Predavanje je podrazumevalo nezaobilazan teorijski i praktični deo, kroz šetnju po pašnjaku Zasavice, gde su učesnici imali priliku da se upoznaju sa svim neophodnim pojedinostima koje se tiču predeone vrednosti Zasavice (geografskim, geomorfološkim, pedološkim karakteristikama kao i samim nastankom Zasavice). Bilo je još reči i o biološkoj vrednosti Zasavice kroz priču o predstavnicima divlje flore i faune, ali i genetičkim resursima Srbije. Svi prisutni su saznali takođe i o ekosistemskoj vrednosti Zasavice (mogućnosti korišćenja ekosistema u ponudi i razvoju zastićenog područja). Verujemo da je naša edukativna poseta i šetnja kroz prirodu Zasavice poslala snažnu poruku da unapređenje zaštite prirodnih i kulturnih vrednosti na području Dinarida treba biti prioritet i zajednički zadatak svih nas.
KO SMO?
Mrežu Parkova Dinarida trenutno čine 80 članova sa 95 zaštićenih područja iz 8 zemalja, Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Hrvatske, Kosova*, Severne Makedonije, Slovenije i Srbije. Članovi Parkova Dinarida su takođe i fizička lica, ljubitelji prirode i prijatelji mreže od njenog osnivanja. Asocijacija “Parkovi Dinarida – mreža zašticenih područja Dinarida” osnovana je krajem 2014. godine sa sedištem u Podgorici na osnovu sporazuma 8 zemalja Dinarskog luka – Big Win II.
PR Jovana Vukadinović
Pokret gorana Sremska Mitrovica
