Upoznaj invazivnu biljku zlatnicu
Ako krajem leta krenete u šetnju ljubljanskim močvarama ne možete propustiti visoku biljku sa svetlo žutim cvetovima koji obrastaju napuštene livade i polja, kao i neobrađene površine uz puteve i jarke. To je zlatnica ili zlatošipka! Ne autohtona obična zlatnica (Solidago virgaurea) koja raste u svetlim šumama, na čistinama i šumskim rubovima širom Slovenije. To su strana gustocvetna (Solidago canadensis) i velika (Solidago gigantea) zlatnica, dve najinvazivnije biljke na području ljubljanskih močvara i cele Srednje Evrope. One takođe uzrokuju probleme u drugim delovima Evrope, u većini delova Azije, u Australiji i na Novom Zelandu. Obe vrste su autohtone u Severnoj Americi. Gustocvetna zlatnica je jedna od prvih ukrasnih biljaka koje su donešene iz Severne Amerike u Evropu. U Britaniji je poznata još od 17. veka i proširila se u većem delu Evrope u 19. veku. Nekada su je sadili u botaničkim vrtovima, parkovima i vrtovima odakle se proširila u prirodu.
Fotografija: Ivan Sučić
Naši preci koristili su evropsku zlatnicu kao lek za ublažavanje problema s mokraćnim sistemom i za zarastanje rana. Dve strane vrste zlatnice sadrže iste aktivne supstance, ali nažalost imaju destruktivan učinak na biološku raznolikost i staništa. One se gusto rasprostranjuju, što sprečava uzgoj domaćih biljaka, čineći staništa neprikladnima za mnoge životinjske vrste. Utvrđeno je da na područjima obraslim zlatnicom ima manje mrava, što ima negativan učinak na leptire koji zavise od njih. Gustocvetna i velika zlatnica brzo se šire, pri čemu jedna biljka proizvodi hiljade semenki koje se prenose vetrom ili šire vegetativnim razmnožavanjem podzemnim stabljikama. Posebno brzo rastu na degradiranim područjima i napuštenim poljoprivrednim zemljištima koje autohtone vrste sporije naseljavaju. Loše očišćene mašine jedan su od načina širenja semena zlatnice u takva područja, a neretko se šire zemljom koja se dovozi iz drugih područja za potrebe zatrpavanja površina u kojoj su seme i korienje već prisutni. Njihova specifičnost je da njihovo korenje proizvodi supstance koje usporavaju rast drugih biljaka i smanjuju njihov uspešan razvoj. Time se smanjuje biološka raznolikost drugih biljaka i organizama koji zavise od njih. Zbog supstanci koje ispuštaju, tlo je manje prikladno za poljoprivrednu proizvodnju.
Redovno košenje sprečava širenje zlatnice na livadama. Međutim, smanjenje učestalosti košenja u svrhu očuvanja vrsta kojima preti rano košenje ili košenje u određenim sezonama može uzrokovati probleme.
Gustocvetna i velika zlatnica cvetaju od jula do septembra kada većina autohtonih biljaka već uvene i zbog toga ih vole pčelari. Tamo gde rastu, oni su važna hrana za pčele, dopuštajući pčelinjim zajednicama da sačuvaju svoju snagu i omogućavajući razvoj zimskih pčela.
Fotografija: Barbara Vidmar
Fotografija: Barbara Vidmar
Fotografija: Barbara Vidmar
Fotografija: Ivan Sučić
